ΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΚΟΠΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ - ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ EMBA ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Της Μαργαρίτας Κουτσανέλλου

To 2023, λίγο πριν το δυστύχημα στα Τέμπη, μου δόθηκε η μεγάλη ευκαιρία να ολοκληρώσω επιτυχώς με αυτή εδώ την εργασία τη φοίτησή μου στο ΕΜΒΑ του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδας, χάρη σε υποτροφία που μου δόθηκε από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Από μία εξίσου καλή έμπνευση, επέλεξα τότε να ασχοληθώ με τα ατομικά συστήματα αξιολόγησης, επιλογή που με βοήθησε με τρόπο καταλυτικό να αντιληφθώ σε βάθος την ουσία των συστημάτων αξιολόγησης. 

Επειδή το ζήτημα της ατομικής αξιολόγησης μπαίνει πολύ ψηλά στην πολιτική ατζέντα της Κυβέρνησης, αλλά ήδη είναι ζήτημα που και οι προηγούμενες κυβερνήσεις από τότε που ξέσπασε η οικονομική κρίση στην Ελλάδα το επεδίωξαν και το στήριξαν με όλους τους τρόπους, είχα εδώ και καιρό κατά νου να παρουσιάσω (με μεγάλη ταπεινοφροσύνη) αυτό εδώ το πόνημα. Κι αυτό επειδή είναι λογικό όλοι οι εργαζόμενοι να βρέθηκαν μπροστά σε πολύ ισχυρά ερωτήματα, καθώς κλήθηκαν και καλούνται να απαντήσουν στο παραπλανητικό ερώτημα, για ποιο λόγο θα πρέπει να "φοβούνται" την αξιολόγηση, εάν πιστεύουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους ότι είναι καλοί εργαζόμενοι" και για ποιο λόγο θα πρέπει να συνταχθούν με τα σωματεία που καλούν σε απεργία-αποχή από αυτή.

Επειδή η προσωπική μου έρευνα για χάρη της εργασίας μου αυτής (η οποία δυστυχώς είναι η μόνη ακαδημαϊκή, λόγω της καθημερινής βιοπάλης) μου έδωσε την ευκαιρία να ξεδιπλωθούν στα μάτια μου όλες οι πραγματικές βάσεις αυτής της μεθόδου διοίκησης προσωπικού και να καταλάβω γιατί τα συστήματα αξιολόγησης είναι αιτία πολέμου για τα εργατικά σωματεία που είναι συνεπή στην αποστολή τους, τολμώ να επιχειρήσω να κάνω κοινωνούς της εργασίας αυτής, όλους, όσοι πιθανόν ενδιαφέρονται για το ίδιο θέμα και τους απασχολούν ανάλογα ερωτήματα.

Η πρωτότυπη εργασία είναι γραμμένη στην αγγλική γλώσσα και μπορεί κάποιος να τη βρει στο σύνδεσμο που έχω βάλει. Με τη βοήθεια του AI μετέφρασα πολύ εύκολα (με σχετική επιμέλεια βέβαια εν συνεχεία) την εργασία στα ελληνικά, κάτι που ήθελα εδώ και πολύ καιρό να κάνω και το είχα υποσχεθεί σε αρκετούς φίλους και συναδέλφους που με είχαν βοηθήσει στην εκπόνησή της. Έχω υπογραμμίσει με κίτρινο τα σημεία που κατά τη δική μου γνώμη έχουν ειδικό βάρος, γιατί δεν είναι εύκολο να διατρέχει κανείς ένα πολυσέλιδο κείμενο. Επίσης, έχω κάνει και ένα-δυο σχολιάκια σε κάποια σημεία που θεώρησα χρήσιμο (πχ τι ακριβώς εννοούν οι εργοδότες κλπ, όταν μιλάνε για "ανταγωνιστικότητα").

Τέλος, θα ήθελα να επισημάνω κάτι που μου εντυπώθηκε πολύ έντονα από εκείνη την περίοδο, όταν ολοκλήρωνα την εργασία με συνεντεύξεις συνδικαλιστών για την αξιολόγηση. Μία από αυτές έγινε τον Ιανουάριο του 2023, με ένα εργαζόμενο - μέλος του ΔΣ του ΣΕΛΜΑ (Αττικό Μετρό). Μου είχε πει λοιπόν ένα μήνα σχεδόν πριν το δυστύχημα των Τεμπών. 

"Από την άλλη πλευρά, ο καθένας με τον τρόπο του είναι καλός σε κάτι. Ο καθένας με τον τρόπο του και με τις δικές του ικανότητες συμβάλλει. Ποιος θα έλεγε ότι χρειαζόμαστε κάποιον πιο έξυπνο περισσότερο από κάποιον πιο δυνατό, για παράδειγμα, ή το αντίστροφο;

Εξάλλου, η αύξηση της ποσότητας δεν σημαίνει και αύξηση της ποιότητας. Στην πραγματικότητα, συχνά αποδεικνύεται ότι το ένα λειτουργεί αντίστροφα από το άλλο.

Το έργο μας αφορά την ασφάλεια στη μετακίνηση χιλιάδων, εκατομμυρίων ανθρώπων καθημερινά. Πώς μπορεί κανείς να θέτει πρότυπα και στόχους, πιέζοντας τους εργαζόμενους να τα επιτύχουν, προκειμένου να πάρουν κάτι επιπλέον στον μισθό τους;

Αυτό που βλέπω είναι ότι όλα αυτά αποσκοπούν στο να σπάσει ο ενιαίος μισθός και να καταλήξουμε σε ατομικές συμβάσεις εργασίας".

(σελ. 186/221 στο ελληνικό έγγραφο)

Η φράση αυτή επανέρχεται στη μνήμη μου ξανά και ξανά, πολλές φορές από τότε. Και σκέφτομαι ότι ποτέ δεν ξέρουμε αυτό που σήμερα "αξιολογούμε" ως μικρής σημασίας και απίθανο, εάν θα επαληθευτεί στη συνέχεια με τρόπο ισχυρό και ξαφνικά οι προτεραιότητες μας αλλάξουν με τρόπο απολύτως αντίστροφο. Σήμερα η αξιολόγηση πιθανόν να μην αισθανόμαστε ότι μας θίγει άμεσα και να θέτουμε άλλες προτεραιότητες στις επιλογές μας. Αύριο αυτό μπορεί να αποδειχτεί μπούμερανγκ. Γιατί απλούστατα τα συστήματα αξιολόγησης φτιάχτηκαν για πολύ συγκεκριμένους λόγους και αυτοί δεν αλλάζουν, όση χρυσοσκόνη και αν ρίξουν από πάνω για να τα εδραιώσουν. Στο χώρο της εκπαίδευσης βλέπουμε να δίνεται ένας τιτάνιος αγώνας εναντίον της αξιολόγησης, η οποία δίνει τη χαριστική βολή στη δημόσια, δωρεάν εκπαίδευση. Οι πειθαρχικές και συνδικαλιστικές διώξεις πέφτουν βροχή, κάτι όμως που δεν ανακόπτει το υψηλό αγωνιστικό φρόνημα των εκπαιδευτικών, ούτε τον αγώνα τους για ποιοτική, δωρεάν, δημόσια εκπαίδευση. Είμαστε μαζί τους. Παρεμπιπτόντως να επισημάνω ότι σύμφωνα με την εικόνα που έχει ο Σύλλογος, η απεργία-αποχή από την αξιολόγηση για το έτος 2024 έχει εξαιρετικά μαζική συμμετοχή.

An overview of employees’ appraisal systems used in the public and private sector in Greece, focusing on the employees’ perspective

Η εργασία στα ελληνικά σε μορφή google.docx